Ligaturen zijn…

…vaste lettercombinaties die zijn ontworpen om overlappingen van letters die elkaar kunnen raken in een tekst te vermijden.

In het algemeen wordt een ligatuur gebruikt voor twee tekens die anders in elkaar zouden grijpen. Bijvoorbeeld een overhangende f gevolgd door een stokletter: b,f,l,k,h. De reden voor gebruik is meestal om drukwerk er mooi en verzorgd uit te laten zien.

Ligaturen ontstonden op natuurlijke wijze in handschriften, en bleven ook bestaan, toen er met loden letter gedrukt werd. Een overhangende loden letter kan tegen bepaalde letters niet voldoende aansluiten, bij het inklemmen van dergelijk zetsel raakten dan de letters beschadigd, en breken af. Om dit te voorkomen werd in voorkomende gevallen een ligatuur gebruikt. In lood is ook de combinatie “fi” of “fj” nodig, aangezien de punt boven de “i” en de “j” met de “f” in botsing komt.

Een zeer bekend voorbeeld van een ligatuur is de ampersand (&): dit teken is is ontstaan uit het Latijnse et, dat en betekent, net als de ampersand. Deze ligatuur is al in het handschrift ontstaan en is later in de drukkunst overgenomen. Met name in de cursieve varianten van veel lettertypes is nog duidelijk een handgeschreven E met een t eraan te herkennen.